Jakie są próby złota? Próby złota - oznaczenie i kategoryzacja

Złoto jest jednym z pierwiastków chemicznych należących do grupy miedziowców. Oznaczone jest symbolem Au. Jest metalem szlachetnym, który w czystej postaci jest bardzo miękki i kowalny. Jest tak plastyczne, że możliwe jest wykonanie z niego bardzo cieniutkich i drobnych płatków, które następnie dodawane są do wódki – słynnego likieru Goldwasser. Przedmioty wykonane z czystego złota wycierają się, dlatego niezbędny jest dodatek innego metalu. Dzięki temu są one bardziej trwałe. Najczęściej dodawana jest miedź, srebro i platyna. Każdy, kto kupował złote przedmioty na pewno zetknął się z próbą złota.

Próba złota – co to jest?

Próba złota to sposób, który pozwala określić, jaka ilość złota zawarta jest w stopie. Oznaczenia prób złota w Polsce zostały określone w rozporządzeniu wydanym przez Ministra Gospodarki w dniu 31 maja 2012 roku. Zawartość złota w stopie może być wyrażona w promilach albo w karatach. Obecnie mamy do czynienia z siedmioma próbami złota. Są to:

• 0 – próba 999. Wyroby, na których widnieje ta próba zawierają 99,9% czystego złota;
• 1 – próba 960. Oznacza ona, że wyrób zawiera 96% czystego złota;
• 2 – próba 750. Stop zawiera 75% czystego złota;
• 3 –próba 585. W stopie, z którego wykonany jest dany wyrób znajduje się 58,5% czystego złota;
• 4 – próba 500. Zawiera ona 50% czystego złota;
• 5 – próba 375. Czystego złota jest 37,5%;
• 6 – próba 333. Wyroby wykonane zostały ze stopu zawierającego 33,3% czystego złota.

Tak samo wyglądające złote wyroby, ale mające różną próbę, będą różniły się od siebie ceną.

O czym mówi próba złota?

Próba złota mówi nam o tym, ile złota, a ile domieszki innych metali zawiera stop, z którego wykonano na przykład złotą biżuterię. Złote przedmioty, które mają niską próbą są mniej szlachetne niż te z wysoką próbą. Zawierają bowiem znacznie mniej czystego złota. Jednocześnie jednak są mniej odporne na ścieranie i uszkodzenia mechaniczne. Wyroby, w których zawartość czystego złota jest mniejsza są bardziej trwałe. Oznacza to, że na przykład złote pierścionki, obrączki czy kolczyki znacznie dłużej zachowują swój piękny wygląd. Oczywiście próba złota ma także olbrzymi wpływ na cenę gotowego wyrobu. Próbę złota umieszcza się przede wszystkim na biżuterii.

Jak dawniej badano próby złota?

Czyste złoto to metal, który był znany już w czasach starożytnych. Z pewnością już wtedy dochodziło do jego fałszowania. Próbę złota badano w związku z tym już w starożytnej Grecji. W IV wieku przed naszą erą Grecy sięgali po dokładnie w taki sam sposób, jak wykorzystywany jest obecnie. Stosowali do tego celu kamień probierczy. Ma on postać płytki, a do jej wykonania wykorzystywany jest lidyt. Starożytni Grecy stosowali też inny sposób. W III wieku przed narodzinami Chrystusa grecki matematyk i filozof Archimedes złotą koronę zbadał, zanurzając ją w wodzie i porównując masę wody, która została wyparta, z masą korony.

Jakie są różnice pomiędzy próbami złota?

Poszczególne próby złota mogą mieć inny kolor. Intensywnym złotożółtym odcieniem będzie charakteryzowała się złota biżuteria, która oznaczona jest wysoką próbą. W sprzedaży znajduje się dzisiaj nie tylko biżuteria w klasycznym żółtym kolorze. Bardzo popularna jest także ta wykonana z białego albo różowego złota. Na kolor złota wpływa zarówno rodzaj metalu, który zawiera stop, jak również jego zawartość. Kolor domieszki jest bardziej widoczny w wyrobach, które oznaczone są niską próbą. Białe złoto otrzymuje się, dodając do stopu nikiel lub – rzadziej – pallad. Złoto różowe zawiera pallad i cynk. W sklepach jubilerskich można też znaleźć biżuterię w kolorze czerwonym, czarnym i fioletowym. Dodatkiem do biżuterii w tych kolorach jest węgiel lub miedź.

Próba złota 333

Biżuteria, która pochodzi od europejskich jubilerów bardzo często oznaczona jest próbą 333. Z uwagi na swoją stosunkowo niską cenę cieszy się ona bardzo dużą popularnością. Wyroby ze złota oznaczone próbą 333 są bardzo trwałe i wytrzymałe. Biżuterię taką można nosić na co dzień bez obawy, że się porysuje czy odkształci. Jej cechą charakterystyczną jest jednak ciemniejszy kolor. Ponadto ryzyko, że szybko zaśniedzieje jest naprawdę bardzo wysokie. W codziennym użytkowaniu biżuteria ze złota próby 333 sprawdza się jednak najlepiej.

Próba złota 585

To druga najbardziej popularna próba złota. W porównaniu z próbą 333 jest droższa, ale nie ma w tym nic dziwnego, gdyż zawiera więcej czystego złota. Z uwagi na to, że próba złota 585 zawiera 58,5% czystego złota jest bardziej plastyczna, a jednocześnie bardziej podatna na zarysowania. Wyroby oznaczone próbą 585 charakteryzują się pięknym, klasycznym złotym kolorem. Mają też ładny blask. Próba złota może być określona także w karatach. Biżuteria próby 585 zawiera 14/24 czystego złota. Dlatego też nazywana jest biżuterią z 14-karatowego złota.

Próba złota 750

Próba złota 750 zawiera 75% czystego złota. Chcąc wyrazić to w karatach, powiemy, że zawiera ona 18/24 czystego złota, a wykonana z niego biżuteria została zrobiona z 18-karatowego złota. Złoto próby 750 charakteryzuje się głębokim i ciepłym odcieniem. Jest bardziej miękkie niż to próby 333 czy 585. Biżuteria z 18-karatowego złota w codziennym użytkowaniu sprawdza się nie najlepiej, gdyż jest bardziej podatna na powstawanie rys. Jednocześnie jednak ryzyko pojawienia się na niej ciemnego nalotu jest znacznie mniejsze.

Jak sprawdza się próbę złota?

Najczęściej próbę złota sprawdza się na kamieniu probierczym. Metoda ta jest bardzo prosta, nie wymaga stosowania kosztownych narzędzi, nie niszczy poddawanych próbie przedmiotów. Jest powszechnie stosowana nie tylko w Polsce, ale na całym świecie. Do sprawdzenia próby potrzebny jest nie tylko kamień probierczy, ale także iglice i ciecze probiercze. Jako kamień probierczy stosuje się płytkę wykonaną z lidytu. Przed badaniem jest ona smarowana czystą oliwą albo olejem z migdałów, a następnie wycierana lnianą ściereczką. Dalszy krok to zarysowanie jego powierzchni i naniesienie cieczy probierczej, która zabarwia rysy. Próbę złota określa się, porównując zabarwienie rysy na kamieniu probierczym z zabarwieniem, które znajduje się na wzorcowej iglicy probierczej.

Próba białego złota

Próba białego złota określa również, ile czystego złota jest w danym wyrobie. W przypadku białego złota najbardziej popularne i najczęściej spotykane są trzy próby:

• próba złota białego 333;
• próba złota białego 585;
• próba złota białego 750.

Spotykane są także próby białego złota 375, 500, 960 oraz 990. Wyroby oznaczone tymi próbami należą jednak do stosunkowo rzadkich. W przypadku białego złota, tak samo jak w przypadku klasycznego żółtego, im niższa próba, tym mniej czystego złota w stopie. Wyrób będzie też jaśniejszy, ale bardziej odporny na zarysowania.

Dlaczego biżuteria nie jest z samego złota?

Złoto to metal szlachetny, który jest zbyt miękki, aby mógł być wykorzystywany do wyrobu biżuterii w czystej postaci. Wykonana z czystego złota biżuteria byłaby bardzo podatna na odkształcenia i zarysowania. Dzięki temu, że wykorzystywane do produkcji biżuterii złoto łączone jest z innymi metalami należącymi często do metali szlachetnych, staje się bardziej twarde. Wyroby są wtedy mniej podatne na uszkodzenia. W efekcie mogą być noszone przez lata, a nawet przekazywane z pokolenia na pokolenie. Będą jednak miały mniej złotożółtą barwę.

Jaka próba złota jest najlepsza?

Każda próba złota ma zarówno zalety, jak i wady. Próba złota 999 czy 960 będzie zawierała najwięcej czystego złota. Biżuteria z czystego złota praktycznie nie istnieje. Tylko kilka monet bulionowych bitych jest z kruszcu bez domieszek. Jednocześnie jednak wyroby z czystego złota są drogie i podatne na powstawanie zarysowań i odkształcanie. Bardziej trwałe i odporne są wyroby ze złota oznaczone niższą próbą. Biżuteria, która ma próbę złota 333 czy 585 doskonale sprawdza się w codziennym użytkowaniu.

Próba złota, a kwestia domieszki

Domieszki stosuje się w celu zwiększenia odporności i trwałości złotych wyrobów. Wpływają one także na kolor złota. Do tego kruszcu dodaje się:

• nikiel;
• srebro;
• pallad;
• miedź;
• cynk.

Dodany do złota nikiel lub pallad albo miedź i cynk pozwalają na uzyskanie białego złota, które jest niezwykle eleganckie, ale ma chłodny odcień. Wyroby z takiego złota zachowują swoje walory wizualne przez długie lata. Srebro i miedź dają różowe złoto. Złotożółtą barwę mają wyroby, które wykonano z kruszcu z domieszką miedzi, cynku i srebra.

Jak sprawdzić próbę złota domowym sposobem?

Aby przekonać się w domowych warunkach, czy pozbawione próby złote przedmioty są wykonane rzeczywiście z tego metalu, można wykorzystać magnes. Złoto nie posiada właściwości magnetycznych. Gdy zostanie do niego zbliżony magnes, nie będzie reagowało albo zareaguje tylko w nieznaczny sposób. Gęstość złota można sprawdzić, zanurzając je w szklanym naczyniu wypełnionym wodą. Wcześniej należy je zważyć. Następnie sprawdzamy, ile mililitrów wody zostało wyparte. Masę metalu dzielimy przez ilość wypartej wody. Wynik w granicach 19,3 g/cm³ potwierdza, że mamy do czynienia ze złotem.

Dlaczego zagraniczne próby złota mają inny odcień?

Próby złota pochodzące z innych krajów mogą mocno różnić się od siebie odcieniem. Jest to spowodowane tym, że w każdym regionie, w którym metal tej jest wydobywany występują różne zanieczyszczenia. Różnice w kolorze złota zagranicznego nie są jednak na tyle istotne, aby miały wpływ na jego wartość. Złoto, które pochodzi z Australii jest bardziej białe. Z kolei to wydobywane w afrykańskich kopalniach ma bardziej żółty odcień. Odcień złota zależy również od rodzaju i ilości domieszek.

Jeśli chciałbyś sprzedać swoje złoto FlyingAtom.Gold oferuje także skup metali szlachetnych. Wystarczy odwiedzić jeden z naszych oddziałów, a nasz pracownik na miejscu dokona wyceny przedmiotu.