Kiedy Złoty Samorodek stał się Złotym Australijskim Kangurem? Czyli o zmianach w złotej australijskiej monecie
Seria złotych monet znana dzisiaj jako Australijski Kangur powstała w 1986 roku jednak jej początkowa nazwa brzmiała inaczej niż obecnie. Zwana kiedyś była Złotym Australijskim Samorodkiem z języka angielskiego Gold Australian Nugget. Monety te od samego powstania bite są w Mennicy Perth Mint, znajdującej się w Australii Zachodniej. W artykule przyjrzyjmy się bliżej samej monecie, jej rewersowi oraz awersowi i jak zmieniały się one na przestrzeni lat.
Historia Mennicy Perth Mint
Mennica Perth Mint powstała w 1899 roku jako jeden z oddziałów The Royal Mint. Mennica Królewska jest oficjalnym producentem brytyjskich monet w Wielkiej Brytanii, Australia była jej kolonią w tamtym czasie. The Royal Mint jest najstarszą firmą zajmującą się biciem monet w Wielkiej Brytanii, której siedziba znajduje się obecnie w Llantrisant w Walii. Aktualnie Mennica Perth Mint znajduje się przy ulicy Hay Street w mieście Perth w zachodniej części Australii. Za osobę dzięki której możliwe było powstanie tej słynnej mennicy w Australii uważa się pierwszego premiera Australii Zachodniej, Sir John’a Forrest’a. Lobbował rząd brytyjski za utworzeniem oddziału Mennicy Królewskiej w Perth. Mennica pozostawała pod jurysdykcją Wielkiej Brytanii aż do 1 lipca 1970 r., kiedy to własność została przeniesiona na rząd Australii Zachodniej.
Oficjalny program monet bulionowych w Mennicy Perth Mint został uruchomiony w 1987 roku. Na mocy nowej umowy z rządem Australii mennica została upoważniona do bicia i sprzedaży australijskich monet będących prawnym środkiem płatniczym. Ówczesny premier Australii Bob Hawke przyczynił się do powstania serii monet Australijski Złoty Samorodek. Dzisiaj te monety występują pod nazwą Australijski Kangur. Minęło sporo lat zanim przybrały obecną formę graficzną.
Złoty Samorodek a Złoty Kangur
Na początku ta seria złotych monet bulionowych nosiła nazwę Gold Nugget - Złoty Samorodek, a dopiero w późniejszym czasie pojawił się na niej wizerunek kangura i stosunkowo zmieniała się jej nazwa. Ta złota seria monet powstała w 1986 roku w wersjach o następujących wagach 1, ½, ¼ oraz 1/10 uncji trojańskiej. Występowały na nich takie samorodki złota jak “Welcome Stranger”, “Hand of Faith”, “Golden Eagle” oraz “Little Hero”. Wszystkie grafiki odnosiły się do faktycznych samorodków złota, które zostały wydobyte na terenie Australii w latach 1869 - 1980. Każda moneta z serii Gold Nugget - Australian Kangaroo wykonana jest z 24-karatowego złota (próba 999).
Rewers i jego zmiany na przestrzeni lat
Pierwsza moneta z serii Złoty Samorodek - Australijski Kangur została wybita w 1986 roku. Znajdował się na niej samorodek złota “Welcome Stranger” oraz napis “THE AUSTRALIAN NUGGET 1OZ. FINE GOLD” wraz z rokiem jej bicia. Ta wersja tekstu pozostawała bez zmian do 1987 roku. Następna zmiana nastąpiła w 1988 roku. Słowo “FINE” zastąpiono czterema dziewiątkami. Napis w tej formie występował do 2007 roku. Kolejna modyfikacja w tekście na monecie, wystąpiła w wersji z 2008 roku. Nastąpiła wtedy zmiana nazwy całej serii monet. W tamtym czasie napis prezentował się następująco: “AUSTRALIAN KANGAROO 1OZ. 9999 GOLD”. Rewers rocznika z 2008 roku przedstawiał skaczącego kangura z młodym w torbie. Napis w tej formie pozostawał niezmienny do 2021. Finalna zmiana nastąpiła w kolejnym roku. Tekst przybrał formę “KANGAROO” i pozostaje taki aż do dzisiaj. Zmiana w rewersie z 2022 roku dotyczyła nie tylko treści napisu ale i rodzaju czcionki. W 1990 roku nastąpiła pierwsza historyczna emisja monety z tej serii z wizerunkiem kangura. A był to Kangur Rudy (ang. red kangaroo). W następnych latach pojawiały się różne wizerunki i gatunki kangurowatych: kangur szary, kangur górski, pazurogon, kangur nadobny. Grafiki każdego roku się zmieniają i prezentują kangury w różnych sceneriach i pozach. Emisja odmiennych rewersów co roku, jest kontynuowana.
Awers i jego zmiany na przestrzeni lat
Awers serii monet Złoty Samorodek – Złoty Australijski Kangur przedstawia wizerunek Królowej Wielkiej Brytanii, Elżbiety II. Grafika ta zmieniała się na przestrzeni lat. Na pierwszej monecie Złoty Samorodek znajdował się III monetarny portret królowej Elżbiety II. Był również stosowany na monetach brytyjskich. Projekt tego awersu stworzył Raphael Maklouf. Elżbieta II miała na nim kolczyki oraz naszyjnik. Nominał na monecie wynosił 100 dolarów australijskich. Awers pozostawał w tej postaci do 1998 roku. Następna zmiana wizerunku Elżbiety II nastąpiła w kolejnym roku. Zawierała IV portret monetarny Brytyjskiej Królowej. Projektantem był Ian Rank-Broadley, co widoczne jest pod wizerunkiem królowej w postaci skrótu IRB. Wizerunek Królowej brytyjskiej został zaktualizowany do ówczesnego jej wyglądu. Ten awers występował do 2018 roku na monetach z tej serii. W 2019 nastąpiła kolejna zmiana w awersie tej złotej serii monet. Nadal występował na nim wizerunek Królowej Elżbiety II, jednak odbiegał on od tego bitego na brytyjskich monetach. Projektantem oznaczonym inicjałami JC był Jody Clark. W 2023 roku w celu uczczenia rządów Elżbiety II na monecie Australijski Kangur pojawił się dodatkowy napis z okresem jej panowania 1952-2022.
Parametry monet z serii Złoty Australijski Kangur z 2023 roku
W minionym roku w ogólnodostępnej sprzedaży dostępne były takie gramatury złotych monet z tej serii jak: 1 uncja, ½ uncji, ¼ uncji oraz 1/10 uncji trojańskiej. Wszystkie te monety zawierają tę samą grafikę na rewersie, czyli kangura spoglądającego w bok, za którym znajduje się naturalny motyw środowiska Australii. Moneta o wadze jednej uncji trojańskiej czyli 31,1 gramów, posiada średnicę nie przekraczającą 32,6 milimetrów oraz maksymalną wysokość wynoszącą 2,95 milimetrów. Australijski kangur o wadze ½ uncji trojańskiej, odpowiada wadze wynoszącej 15,55 gramów. Średnica tej wersji monety jest na poziomie 25,6 milimetrów, a jej wysokość wynosi 2,4 milimetrów. Wersja ¼ uncji trojańskiej, czyli 7,77 gramów, charakteryzuje się średnicą na poziomie 20,6 milimetrów oraz wysokością 2 milimetrów. Ostatnia z wymienionych monet to wersja o wadze 1/10 uncji trojańskiej. Jej waga określona jest na poziomie 3,11 gramów, średnica wynosi 16,6 milimetrów, natomiast wysokość to 1,3 milimetrów.
Ciekawe fakty o Mennicy Perth Mint i Australijskim Złotym Kangurze
W 1957 roku mennica Perth Mint wykonała najczystszą sztabkę złota w historii. Jej próba wynosiła równe 999,999 części złota na 1000. Mennica Królewska “Royal Mint” była pod takim wrażeniem, że zamówiła część tego złota aby stosować go jako punkt odniesienia dla własnych standardów.
W 1991 roku wprowadzono nowe rozmiary złotych monet Australijski Kangur, takie jak: 2 uncje, 10 uncji i 1 kilogram. Rewers tych monet nie zmieniał się co roku, tylko pozostawał ten sam, a był nim wzór „czerwonego kangura”. W październiku 2011 r. Mennica Perth wyprodukowała jedno-tonową złotą monetę, bijąc tym samym rekord największej i najcenniejszej złotej monety, znajdujący się wcześniej w posiadaniu Mennicy Kanadyjskiej, Wielki Liść Klonowy. Moneta miała około 80 cm średnicy i 12 cm grubości. Na awersie monety znajdował się czerwony kangur, a na rewersie portret królowej Elżbiety II. Nominał tej złotej monety wynosił 1 milion dolarów australijskich.
Autor: Jakub Żochowski
